ATEŞ NEDİR?
Çocuk hekimi olarak muayenehane ziyaretlerimin yarısından fazlasını oluşturan ateş yüksekliği şikayeti, ebeveynlerimin hepsini endişelendirmektedir.
Peki ateş nedir, neden yükselmektedir, ne anlam ifade etmektedir, nasıl tedavi edilmelidir? Aklımıza takılan soruları yanıtlamaya çalışacağım.
Ateş, vücut ısısının olması gereken değerlerin üzerine çıkması durumudur. İnsan vücudunun normal şartlardaki ısısı 36,5 C'dir. Bu değer bebeklerde ve küçüklerde 36,8 olabilir. Bir enfeksiyon, ödem, doku hasarı veya aşı gibi nedenlerle vücut ısısını düzenleyen termoregülatör merkezdeki dengenin bozulması sonucu ateş oluşur. Dolayısıyla ateşin temelinde yatan etmenin ne olduğunun mutlaka bir doktor tarafından tesbit edilmesi gerekir.
Çocuklarda ateşe en çok neden olan hastalıkların başında viral enfeksiyonlar gelir. Bu hastalık grubunu idrar yolu enfeksiyonları, akciğer enfeksiyonları, menenjit ve eklem doku hastalıklarının iltihabı takip eder. Bu hastalıklar haricinde ise bazen ateşin kaynağı bulunamayabilir ki bu durum ateşli hastalıkların %20'sini oluşturur.
Ateş nasıl oluşur?
Vücuda giren enfeksiyon ajanlarının parçalanması ile oluşan bir takım maddeler, termoregülatuar merkez denilen ısı merkezini uyarır ve bu maddeler beyindeki ısıya hassas sinir hücrelerini etkiler. Bunun sonucunda da vücut ısısı artar.
Ateşin etkileri nelerdir?
Ateş ile birlikte huzursuzluk, ağlama, iştahsızlık, bulantı, baş ağrısı, kas ağrıları görülebilir. Sık ve hızlı nefes alma, kalp çarpıntısı, deride yer yer soğumalar ve beyazlaşmalar, üşüme, titreme, terleme görülebilir.
Ateşli çocuğa ilaç tedavisi dışında neler yapılması gerekir?
Çocuk ve bebeklerde ateş görüldüğünde evde alınabilecek basit ve temel önlemler önemlidir. Ateşin tedavisi yalnızca ateş düşürücü ilaçlarla değil, aynı zamanda uygun yaklaşımlarla desteklenmelidir.
1- Ateşli çocuğun bulunduğu ortamın ısısı 21-22 derece arasında tutulmalıdır.
2- Çocuğun üzerindeki fazla giysiler çıkartılarak az ve gevşek giysilerle çocuğun ısısının düşürülmesine yardımcı olunmalıdır.
3- Ateşli çocuğun kalori gereksinimi artar, bu nedenle aç kalmamasına dikkat ederek beslenmesi desteklenmeli, ancak beslenme için aşırı zorlanmamalıdır.
4- Ilık suyla (30-32 derece) duş yaptırmak veya ıslak bezlerle vücut ateşini kontrol edip sık sık ölçüm yaparak ateşin seyri izlenmelidir.
5- Yüksek ateşte vücudun daha fazla sıvıya ihtiyaç duyması nedeniyle bol miktarda sıvı alması sağlanmalı, verilecek sıvının çok sıcak veya çok soğuk olmamasına dikkat etmelidir.
6- Doktorun tavsiye ettiği bir ateş düşürücü (antipiretik) kullanarak ateşi kontrol altında tutmak gereklidir .
NE ZAMAN DOKTORA GİDİLMELİDİR?
Ateşi yükselen çocuklarda ve özellikle bebeklerde aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaç tanesi ateşe eşlik ediyorsa zaman kaybetmeden bir doktora gidilmelidir.
Ateş özellikle 2 yaş altındaki bebeklerde görülüyorsa, ( 0-3 aylık bebeklerde ateş çok ciddi bir durumdur) acilen doktora başvurmak gerekir.
1- Ateş, bebek ve çocuklarda 40 derecenin üzerinde görülüyorsa ,
2- Bebek ve çocuklarda ağlama, inleme ve dokunulduğunda huzursuzlanma varsa ,
3- Ateşin yanında uyku eğilimi varsa,
4- Ciltte mor döküntüler oluşuyorsa,
5- Zor nefes alıp verme başlıyorsa,
6- Yutkunma güçlüğü çekiliyorsa,
7- Daha önce havale geçirmiş ise,
8- Devamlı kusma, ishal oluyorsa dikkatli olunmalıdır.
DOKTOR OLARAK NE YAPIYORUM?
Ateşli durumlarda hekim olarak öncelikle ailelerim ile konuşarak, ateşin ne zaman çıktığı, ne kadar süre ile tekrar ettiği ve kaç gün sürdüğü gibi bilgiler ile, çocuğun genel durumunu bildiren bilindik soruları sorarak sohbetime başlıyorum. Bu arada, çocuğu gözlemleyerek genel durumunu anlamaya çalışıyorum ve fizik muayenesi ile birlikte ateşe neden olan hastalığı tespit etmeye çalışıyorum. Fizik muayenenin dışında laboratuvar tetkiklerinden de zaman zaman yardım alabiliyorum. Tüm değerlendirmelerin ışığında da ebeveynlerim ile birlikte, sürdürebileceğimiz tedavi yöntemini seçiyorum.
DR. SABAHAT KARAKAŞLILAR
